Kupaları neden kıl payı kaçırdık… Psikolojik mi tecrübesizlik mi - Fulya Soybaş

Mutsuz değilim... Aksine hem A Milli Erkek Basketbol hem de A Milli Kadın Voleybol Takımımızın başarıları ile gurur duyuyorum. Voleybolda, 2019’da yenilip, ikinci olduğu Avrupa Şampiyonluğu’nu 2023’te Sırbistan’ın elinden büyük bir mücadele ile alan Filenin Sultanları, 2025 Dünya Şampiyonası finalinde yine ikincilik ipini göğüslerken, basketbolda 12 Dev Adam, 2001 Avrupa, 2010 Dünya Kupası’nda elde ettiği ikincilikler sonrası, uzun bir aradan sonra Avrupa Şampiyonası’na yine ikincilikle büyük bir dönüş yaptı. Gönülden bir bravo ve kocaman bir alkış! 2025 yazı şüphesiz en unutulmaz yaz oldu. Ancak antrenörümüz Ergin Ataman’ın da dediği gibi, "Yenildiğimizde pek pozitif düşünemiyorum.” Dolayısıyla sorum şöyle: Neden kupaları hep kıl payı kaçırıyoruz? Tecrübesizlik mi, psikolojik baskı mı?

TÜRKİYE’DE MAALESEF OTURMUŞ BİR SPOR KÜLTÜRÜ YOK

A Milli Kadın Voleybol Takımımız ile 2019 Avrupa ikinciliği, 2021 Avrupa üçüncülüğü kazanan ardından A Milli Kadın Basketbol takımımız ile de çalışan spor psikoloğu Dr. Seren Akıncı’ya göre şeytanın bacağını bir türlü kıramadığımız nokta Türkiye’de spor kültürünün olmaması ile ilintili. Diyor ki: "Biz, uluslararası arenada kendimizi daha yeni yeni gösteriyoruz. Elbette tecrübesizliklerimiz var ancak asıl mesele spor kültürümüz olmamasından kaynaklı. Bazen ‘kof’ bir güven içinde, ‘Hallederiz ya!’ bakışı ağır basıyor bazen de ‘Ya yapamazsak’, ‘Kesin olmayacak’ hali. İkisinin bir ortası yok!”

MENTAL DAYANIKLILIK SADECE SPORCUNUN İŞİ DEĞİL

"Ki genelde toplum olarak negatif düşünmeye odaklıyız; ‘Sen işini kış tut yaz çıkarsa bahtına’ ya da ‘Çok güldük kesin ağlayacağız’ deriz mesela. Birçok alanda zorluklarla mücadele ettiğimiz için bu durum artık kültürel kodlarımıza işlemiş. Daha en başından ‘Olmaz’, ‘Başaramayız’ gibi toplumsal bir kabul içindeyiz genellikle. Ama işte o son noktaları devam ettirebilmek iyi bir spor kültürü ve mental dayanıklılıkla alakalı. Bu da sadece sporcuların değil; federasyondan, teknik ekip, kulüpler ve seyirciye kadar hepimizin işi. Bak mesela, ‘İkincilikle gurur duyduk’ diyoruz ama oyuncular ya da koçlara yönelik linçler başlamış bile. Her koşulda yanında olma, her koşulda sevme ve destekleme konusunda eksiğiz. Tepkilerimiz fazla uçlarda. Öte yandan İtalyanlarda bir spor kültürü var, ne olursa olsun son ana kadar bırakmamak gibi bir tutumları var. Almanya desen... Bir sistem var, o sisteme göre oynarlarsa, o sistemi devam ettirirlerse bu işin yürüyeceğini biliyorlar.”

HER YÜK OYUNCULARIN SIRTINDA

"Bizde ise başarı da başarısızlık da oyuncular üzerinden gidiyor. Onlara yansıtılan her eleştiri maç içine yansıyor. Çoğu zaman da stres olarak... Oysa sporcu kenara, dönüp stada ya da öncesinde hakkında konuşulanlara baktığında yense de yenilse de koşulsuz sevilip, sayıldığını bilmek istiyor. ‘Başaramazsam taraftar ne der’, ‘Federasyon ne der’, ‘Başıma ne gelir’ diye düşünmek istemiyor. İşte böyle bir iklim yaratabildiğimizde denemekten, hata yapmaktan korkmayan, özgüvenli sporcular ile nice birincilikler bizi bekler.”

KAPANIŞ KALİTESİ EKSİKLİĞİMİZ VAR

Voleybol yorumcusu ve spikeri Başak Koç ise bu tablo için "kaybeden psikolojisi” değil; aksine "kapanış kalitesi” eksikliği denebileceğini söylüyor
ve ekliyor: "En büyük sahnede, en büyük rakibe karşı oyunu iyi oynayıp, karar anlarında mikro yönetimi ve zihinsel dozajı bir arada sürdüremedik.”

ÖZGÜVENİ KİŞİDE DEĞİL OYUNDA TOPLA

"Ancak; gümüş ‘başaramadık’ değil; ‘neye bakacağımızı öğrendik’tir bence. Finali kapatmak, teknik-taktik kadar, ritim bozma cesareti ve doğru zihinsel dozaj işidir aynı zamanda. Bu 2 haftanın dersi net: Mikro yönetimi sistemleştir, rotasyon cesaretini arttır. Özgüveni de ‘kişide’ değil ‘oyunda’ topla. İşte o zaman o son adımı da atarız. Zira veriler bunu söylüyor; Bangkok’ta setlerin dağılımı ve Riga’da maçın son dakikaları, o küçücük ayarların altın ile gümüş arasındaki farkı yazdığını gösteriyor.”

HEM MENTAL GÜÇ HEM DE TECRÜBE EDİNME AÇISINDAN YOLUMUZ UZUN

Hürriyet Spor Müdürü ve yazarı Mehmet Arslan da finali iyi oynayabilmek için mental güç gerektiğini düşünüyor. Yorumu şu: "Örneğin voleybolda, oyuncularımız son derece üst düzey. Bu tarz final maçlarına daha alışkın ve hazırlıklılar. Finalde kaybetmek benim için de şaşırtıcıydı. Fakat şu da bir gerçek ki final oynamak ayrı bir mental güç gerektirir. Demek ki biz burada zirvede değiliz. Bunu değiştirmek, sporcuları ve ekibi mental olarak güçlendirmek şart. Basketbol özelinde ise finali kaybetmemizi daha doğal karşıladım çünkü Alman sporcular daha atletik. 3 oyuncusu NBA’de ve 2023 Dünya Şampiyonu oldular. Yani böyle zorlu bir alanı biz, ilk kez denedik. Ve jenerasyonumuz da çok genç. Burada da bir tecrübe eksikliği mevcut. Ancak şunu da not al: Bu takımın önü çok açık.”